การทำเกวียนบ้านนาสะไมย์
การทำเกวียนบ้านนาสะไมย์
ชื่อศิลปหัตถกรรม
การทำเกวียน
การทำเกวียน
วัสดุอุปกรณ์
วัสดุที่ใช้ทำ มีทั้งไม้พยุง ไม้ประดู่ ไม้แคน (ตะเคียน) ไม้ที่ทำยากคือไม้พยุงเพราะมียางเหนียว แหล่งไม้เราจะหามาเอง ซื้อมาเอง ราคาซื้อไม้ต้นละประมาณ ๑ หมื่นบาท เอามาเป็นต้น ๆ เลย ต้นหนึ่งพอลำเกวียน ๑ ลำ แต่ไม่ได้ล้อ ส่วนประทุนจ้างเขาทำ ไม้สักก็ทำเกวียนได้ แต่ไม่นิยมทำเพราะสู้ฝนไม่ได้
อุปกรณ์ในการทำเกวียน จะทำขึ้นทั้งหมด โดยการตีเหล็กเอง เช่น กบ ก็มีหลายขนาน สิ่วก็มีหลายขนาด ฆ้อนในการแกะสลักจะเป็นฆ้อนไม้ การตัดไม้ต้องใช้เลื่อยมือไม่ใช้เลื่อยไฟฟ้าเพราะเนื้อไม้จะแตก
วัสดุที่ใช้ทำ มีทั้งไม้พยุง ไม้ประดู่ ไม้แคน (ตะเคียน) ไม้ที่ทำยากคือไม้พยุงเพราะมียางเหนียว แหล่งไม้เราจะหามาเอง ซื้อมาเอง ราคาซื้อไม้ต้นละประมาณ ๑ หมื่นบาท เอามาเป็นต้น ๆ เลย ต้นหนึ่งพอลำเกวียน ๑ ลำ แต่ไม่ได้ล้อ ส่วนประทุนจ้างเขาทำ ไม้สักก็ทำเกวียนได้ แต่ไม่นิยมทำเพราะสู้ฝนไม่ได้
อุปกรณ์ในการทำเกวียน จะทำขึ้นทั้งหมด โดยการตีเหล็กเอง เช่น กบ ก็มีหลายขนาน สิ่วก็มีหลายขนาด ฆ้อนในการแกะสลักจะเป็นฆ้อนไม้ การตัดไม้ต้องใช้เลื่อยมือไม่ใช้เลื่อยไฟฟ้าเพราะเนื้อไม้จะแตก
เรียนวิชาทำเกวียนมาด้วยวิธีใดกับใคร
เรียนมาจากครอบครัว พ่อเป็นต้นตำรับลาย พ่อเรียนรู้เอง เกิดเองในสันดาน เริ่มเรียนมาแต่อายุ ๑๓ ปี เป็นคนชอบศิลปะทุกชนิด โดยเฉพาะการแกะสลัก ซึ่งแต่เดิมลวดลายมีเพียงอย่างเดียว แต่ปัจจุบันนี้เกิดลวดลายมากขึ้น ตอนแรกทำแต่เกวียน เริ่มทำประตูโบสถ์ ปี ๒๕๑๕
เรียนมาจากครอบครัว พ่อเป็นต้นตำรับลาย พ่อเรียนรู้เอง เกิดเองในสันดาน เริ่มเรียนมาแต่อายุ ๑๓ ปี เป็นคนชอบศิลปะทุกชนิด โดยเฉพาะการแกะสลัก ซึ่งแต่เดิมลวดลายมีเพียงอย่างเดียว แต่ปัจจุบันนี้เกิดลวดลายมากขึ้น ตอนแรกทำแต่เกวียน เริ่มทำประตูโบสถ์ ปี ๒๕๑๕
วิธีทำ ระยะเวลาในการทำ
การทำเกวียนเริ่มจากนำไม้มาตัดส่วนประกอบต่าง ๆ แล้วจึงนำไปสลักลวดลาย แล้วจึงนำไปประกอบเป็นลำเกวียนซึ่งจะใช้สลักตอกแทนตะปู บางส่วนใช้ลวดลายหรือหวายมัดแต่นิยมใช้หวายจะดูดีกว่า ขอบล้อจะใช้เหล็กหุ้มโดยใช้ความร้อนเผาตอกเข้ากับขอบล้อ เวลาทำแต่ละลำก็ไม่เท่ากัน แล้วแต่อารมณ์ แต่ก็ไม่เกิน ๓ เดือน
การทำเกวียนเริ่มจากนำไม้มาตัดส่วนประกอบต่าง ๆ แล้วจึงนำไปสลักลวดลาย แล้วจึงนำไปประกอบเป็นลำเกวียนซึ่งจะใช้สลักตอกแทนตะปู บางส่วนใช้ลวดลายหรือหวายมัดแต่นิยมใช้หวายจะดูดีกว่า ขอบล้อจะใช้เหล็กหุ้มโดยใช้ความร้อนเผาตอกเข้ากับขอบล้อ เวลาทำแต่ละลำก็ไม่เท่ากัน แล้วแต่อารมณ์ แต่ก็ไม่เกิน ๓ เดือน
ลายที่นิยมแกะสลักบนเกวียน
มีลายเม็ดข้าวสาร ลายกนก ลายดอก ลายย้อย ลายเครือ การแกะลายบนเกวียนจะมีการกะระยะทำเป็นช่วง ๆ จุด ขนาดของเกวียน
ขนาดของเกวียน
มีลายเม็ดข้าวสาร ลายกนก ลายดอก ลายย้อย ลายเครือ การแกะลายบนเกวียนจะมีการกะระยะทำเป็นช่วง ๆ จุด ขนาดของเกวียน
ขนาดของเกวียน
ไม่จำเพาะแน่นอน ทั่ว ๆ ไป ขนาดกว้าง ๑.๒ เมตร ยาว ๔.๒ เมตร ขนาดกว้างยาวแล้วแต่ลูกค้าสั่งๆ ไม่มีแบบแผนตายตัว ทุกอย่างจดจำและดัดแปลงตามความเหมาะสม และตามที่ลูกค้าต้องการ
การประยุกต์ใช้
จุดประสงค์เดิมของการทำเกวียน เพื่อใช้เป็นพาหนะเดินทาง ขนสิ่งของต่าง ๆ แต่ทุกวันนี้ทำเพื่อโชว์ในสถานที่ต่าง ๆ ในพิพิธภัณฑ์ ศูนย์การค้า จึงทำให้มีการทำเกวียนขนาดเล็ก เดิมทีเดียวทำขนาดเล็ก ๆ เพื่อเป็นของเล่น ต่อมามีผู้เห็นว่าดี ก็เลยมีคนมาขอซื้อ และสั่งทำมากขึ้น
จุดประสงค์เดิมของการทำเกวียน เพื่อใช้เป็นพาหนะเดินทาง ขนสิ่งของต่าง ๆ แต่ทุกวันนี้ทำเพื่อโชว์ในสถานที่ต่าง ๆ ในพิพิธภัณฑ์ ศูนย์การค้า จึงทำให้มีการทำเกวียนขนาดเล็ก เดิมทีเดียวทำขนาดเล็ก ๆ เพื่อเป็นของเล่น ต่อมามีผู้เห็นว่าดี ก็เลยมีคนมาขอซื้อ และสั่งทำมากขึ้น
การลงทุน
เดิมไม้ไม่แพงมีในนามของตัวเอง ราคาก็ไม่แพง แต่เดิมราคา ๖๐๐ - ๑,๐๐๐ - ๒,๐๐๐ บาทแล้วแต่ขนาด เริ่มแรกราคา ๕๐๐ บาท ปัจจุบันราคาลำละหลายหมื่น ขึ้นอยู่กับความพอใจของลูกค้าและไม้ก็ค่อนข้างหายากขึ้น ถ้าเป็นขนาดเล็กสำหรับโชว์แต่เดิมราคา ๔๐๐ บาท ปัจจุบัน ๖,๕๐๐ บาท มีวัว ๑ คู่ แต่ถ้าทำเฉพาะเกวียนราคา ๕,๐๐๐ บาท
เดิมไม้ไม่แพงมีในนามของตัวเอง ราคาก็ไม่แพง แต่เดิมราคา ๖๐๐ - ๑,๐๐๐ - ๒,๐๐๐ บาทแล้วแต่ขนาด เริ่มแรกราคา ๕๐๐ บาท ปัจจุบันราคาลำละหลายหมื่น ขึ้นอยู่กับความพอใจของลูกค้าและไม้ก็ค่อนข้างหายากขึ้น ถ้าเป็นขนาดเล็กสำหรับโชว์แต่เดิมราคา ๔๐๐ บาท ปัจจุบัน ๖,๕๐๐ บาท มีวัว ๑ คู่ แต่ถ้าทำเฉพาะเกวียนราคา ๕,๐๐๐ บาท
ลูกค้า
ลูกค้าแต่เดิมซื้อเกวียนเพื่อไปใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น เป็นพาหนะ ขนถ่ายสินค้าแต่ปัจจุบันลูกค้าจะเป็นผู้มีอันจะกิน เพื่อไปโชว์ในบ้าน พิพิธภัณฑ์ ศูนย์การค้า ลูกค้าจะเน้นที่สวยงาม มากกว่าความแข็งแรง
ลูกค้าแต่เดิมซื้อเกวียนเพื่อไปใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น เป็นพาหนะ ขนถ่ายสินค้าแต่ปัจจุบันลูกค้าจะเป็นผู้มีอันจะกิน เพื่อไปโชว์ในบ้าน พิพิธภัณฑ์ ศูนย์การค้า ลูกค้าจะเน้นที่สวยงาม มากกว่าความแข็งแรง
ความเชื่อเกี่ยวกับเกวียน
เมื่อลูกค้าสมัยก่อนมาซื้อเกวียนไปใช้ มักจะมีการทำพิธีแก้เคล็ดเนื่องจาก เกวียนทำด้วยไม้ ที่คนไทยเชื่อว่ามีผีสางเทวดาอารักษ์รักษาอยู่ และมีตาไม้อยู่ด้วย จึงต้องทำพิธีแก้เคล็ด โดยที่เมื่อนำเกวียนไปแล้วจะให้หญิงสาวถลกผ้านุ่ง คืนค่อมหัวเกวียน ประมาณ ๑ ชั่วโมงและความเชื่อเรื่องตาไม้ ในลำเกวียนเช่น
- ตาไม้อยู่ห่างทอก หัวแหนบ ปามกีมไม่ดี
- ตาไม้อยู่หางเถ้า จะขายของดี
- ตาไม้อยู่ คั่น ไม่ดี
- ตาอยู่ท้องท้องเต็ง ตาอยู่ทอกทอกเต็ง
เมื่อลูกค้าสมัยก่อนมาซื้อเกวียนไปใช้ มักจะมีการทำพิธีแก้เคล็ดเนื่องจาก เกวียนทำด้วยไม้ ที่คนไทยเชื่อว่ามีผีสางเทวดาอารักษ์รักษาอยู่ และมีตาไม้อยู่ด้วย จึงต้องทำพิธีแก้เคล็ด โดยที่เมื่อนำเกวียนไปแล้วจะให้หญิงสาวถลกผ้านุ่ง คืนค่อมหัวเกวียน ประมาณ ๑ ชั่วโมงและความเชื่อเรื่องตาไม้ ในลำเกวียนเช่น
- ตาไม้อยู่ห่างทอก หัวแหนบ ปามกีมไม่ดี
- ตาไม้อยู่หางเถ้า จะขายของดี
- ตาไม้อยู่ คั่น ไม่ดี
- ตาอยู่ท้องท้องเต็ง ตาอยู่ทอกทอกเต็ง
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น